Reisinformatie over Tibet.

Grensverleggend Tibet

Wij hebben ons in Tibet beperkt tot het centrale deel (in en rond Lhasa) en de route naar de Nepalese grens. We hebben er wel over gedacht om via west Tibet naar Kasgar te reizen. De wegen zijn echter zo slecht, dat we hiervan hebben afgezien.

De route

Via Golmud zijn we in het noorden Tibet binnengekomen en overland naar Lhasa gereisd. Daarna zijn we met een landcruiser naar het Yamdro meer en Gyantse gegaan en met dezelfde landcruiser de Friendship Highway afgereist. Via Shigatse en Shigar een zijwaarts uitstapje gemaakt naar Mount Everest Basecamp om dan bij Tingri terug te keren op de Highway. Via Nyalam naar de grensplaats Zhangmu en toen weer terug naar Lhasa. Vanuit Lhasa zijn we teruggevlogen naar Xining in China.

Bestemmingen

Lhasa
is een geweldige stad die ik iedereen kan aanraden. Het centrum van de stad is nog steeds authentiek Tibetaans, waardoor er een hele leuke sfeer hangt. In het hart van het centrum bevindt zich het Jokhang (religieus gebouw) met daaromheen het Bahkor (pelgrimcirquit). De straatjes van het Bahkor staan vol met kraampjes met kleding voor monniken, diverse materialen om te offeren en andere spullen. Bovendien lopen er allemaal monniken en pelgrims murmelend door de straten en draaien de gebedswielen die overal hangen. Vanuit het dak van het Jokhang heb je een mooi uitzicht over de stad en de Potala. De Potala mag ook zeker niet worden gemist. Groot en indrukwekkend, maar mist de levendigheid van het Jokhang. De regering van de Dalai Lama is immers verplaatst en de monikken mogen geen monikskleden aan. Het ziet er allemaal wat anders uit dus. Vanuit de heuvel tegenover het Potala (Chagpo Ri) heb je een fantastisch uitzicht over de Potala en de omgeving (niet makkelijk om de weg naar boven te vinden, maar zeker de moeite waard). Zeker omdat je aan de hoogte moet wennen, hebben we 6 dagen in Lhasa doorgebracht met de bovenstaande activiteiten en heel veel rondhangen.

• Accomodatie: Het Kirey Hotel is een aanrader om te verblijven. Het ligt in het Tibetaanse deel en wordt ook gerund door Tibetanen. Het is hartstikke schoon, er is een gratis laundry service, warme douches en twee keer een kan warm water per dag op je kamer. De dorm kost 25 Y en een tweepersoonskamer 30 Y per persoon. Op de binnenplaats van het hotel liggen twee restaurants, een duur restaurant waar dansvoorstellingen worden gegeven en een heel goed, goedkoop en gezellig restaurant: Tashi 2. Hier hebben we bijna elke avond gegeten.

• Emailen kun je op verschillende plaatsen, schuin tegenover het Kirey naar rechts zijn twee internetcafe's, waar je goed kunt emailen (korting met studentenkaart, 15Y per uur).

• Bezienswaardigheden buiten Lhasa zijn er ook genoeg. Zo vonden wij Ganden heel erg mooi, een klooster 40 km buiten Lhasa. Wij hadden het geluk met de landcruiser te kunnen gaan en waren er in de rustige middag. Je kunt ook met de bus, maar die gaat 's ochtends vroeg en keert vroeg in de middag terug. Het is heel gaaf om hier de Kora te lopen (pelgrimcircuit), het lage deel voert langs een sky-burial plaats. Sera is een klooster dat net buiten Lhasa ligt. Je kunt er met een klein busje naartoe. Als je geluk hebt, dan zijn de monikken er tussen 3 en 5 's middags aan het debateren. Wij waren er op een zaterdag en er was helaas geen debating. Het schijnt dat Deprung ook heel mooi is, ook een klooster dat net buiten de stad ligt.

• Eten kun je goed in Lhasa. Behalve het reeds geroemde Tashi 2 is ook Makye Amye een bezoekje waard, al was het alleen al om de inrichting en de lokatie. Ook het Bahkor Cafe biedt een geweldig uitzicht (over het Bahkorplein) en serveert heerlijke Yaksisslers (kantekening; de tweede keer zijn we hier erg ziek van geworden).

• Niet de moeite waard is (volgens anderen) het Zomerpaleis (Norbulingka) en de dierentuin.

• Het regelen van een landcruiser(tour) is ons goed bevallen bij het reisburootje dat op de hoek zit bij het Tashi 1 restaurant (ingang Tashi 1 linkerhand, reisburo rechterhand). Alle ins en outs over het regelen van een landcruiser staan bij tips en wetenswaardigheden.

Gyantse
Gyantse is een erg leuk stadje. Al zou je dat op het eerste oog niet zeggen, omdat je in het Chinese deel binnenkomt. De Tibetaanse wijk is heel groot en erg gezellig. Het is een autenthiek stadje. De Dzong is de moeite waard om te beklimmen al is het alleen al voor het uitzicht over de stad en het Pelkor Chode klooster. Dit Pelkor Chode Monastery en de Kumbum Tempel mag je ook zeker niet missen. Kortom, Gyantse is zeker wel een hele dag waard.

• Geen email, geen douche.

• Eten bij het tegenover liggende Tashi is goed (geen relatie met Tashi uit Lhasa).

• Als je via de oude weg van Lhasa naar Gyantse rijdt, kom je langs Yamdro-tso. Een van de vier heilige meren van Tibet. Wij zijn hierom speciaal over deze weg gereden. Vanuit een hoge pas heb je een geweldig uitzicht over het meer. Er schijnt wel een plaatsje te zijn waar je kunt overnachten, maar dat is ongetwijfeld heel primitief.

Shigatse

Dit is na Lhasa de grootste stad. Wij vonden het geen geweldige stad. Helaas hebben we geen bezoekje gebracht aan het grote klooster in de stad, maar dat moet je zeker wel doen. Van iedereen hebben we te horen gekregen dat dit een van de meest levendige kloosters is. De Dzong is nog meer een ruine dan die van Gyantse, maar torent wel hoog boven de stad uit. De tibetaanse markt is klein en duur.

Wij zaten in het hotel met uitzicht op de Dzong. Aardig met mooi weer, dan kun je op het dakterras zitten. De douches zijn heel goor evenals het eten in het restaurant beneden. Een andere optie is het Fruitgarden Hotel tegenover het klooster.

Latse
In Latse is niets te zien, maar een noodzakelijke stop als je in twee dagen terug wilt van de grens naar Lhasa. Ze hebben soms wel een solar heated shower, waar je extra voor moet betalen. Geen email.

Shegar
Wij zijn alleen in het deel van Shegar geweest dat aan de weg ligt. Niet de moeite waard, maar meestal een noodzakelijke stop op weg naar de grens. Het dorpje zelf ligt van de weg af en schijnt wel aardig te zijn. Vanaf de Dzong heb je zicht op de Mount Everest (als het helder is).

• Geen douches, geen email

• Als je vanuit Shegar naar Rongbuk rijdt, kom je na een hele hoge pas in een grote, vruchtbare vallei. Als je genoeg tijd hebt, is het leuk om hier een stuk te lopen van het ene dorp naar het andere. Je laat de jeep je in het volgende dorp oppikken. Er zijn veel mensen aan het werk op het land en veel kleine Tibetaanse gehuchtjes.

Rongbuk/Mount Everest
Rongbuk is eigenlijk niet meer dan een klooster, dat tevens de plek is waar iedereen verblijft als uitvalsbasis naar Mount Everest Basecamp. De voorzieningen zijn erg basic, maar het uitzicht is fenomenaal.

• Het eenvoudige guesthouse wordt gerund door het Rongbuk Klooster. Er zijn wel toiletten, maar geen douches. Slechts 1 keer per dag krijg je een kan heet water per dorm van drie bedden. Een bed kost 40 Y. Vanuit je bed kun je de Everest zien! Als het guesthouse vol zit, zijn er reserve slaapplaatsen in het klooster zelf.

• Het zeer primitieve restaurantje zit op de heuvel bij het klooster. Afhankelijk van de beschikbare ingredienten zijn er elke dag 1 of 2 maaltijden beschikbaar, die op de houtkachel worden klaargemaakt. Er is ook een soort van winkeltje, met wat frisdrank en instant noodlesoup.

• De wandeling naar het Basecamp kost al gauw drie uur heen en 2 uur terug. Op het basecamp kun je ook wat te eten krijgen, maar het kan geen kwaad om eten en drinken mee te nemen. Ook luchtige en hele warme kleding moet je bij je hebben (je vertrekt met 5 lagen, inclusief thermisch ondergoed, dan pel je je helemaal uit vanwege de felle zon en als het weer omslat trek je alles weer aan).

• Op het basecamp zelf is eigenlijk weinig te zien, tenzij je het geluk hebt dat er een expeditie op de Everest zit, die wordt dan bevoorraad door sherpa's en yaks vanuit het Basecamp. Het is heel leuk naar dat proces te kijken.

• Onder in het dal betaal je voor een toegangsticket tot het Qomolangma Nature Preserve (Tibetaanse naam voor Everest). Dit geldt tot en met het Basecamp. Wil je verder dan het basecamp, om bijvoorbeeld naar de gletsjer te lopen, dan moet je officieel een Mounteneringpermit kopen a 500 $ per dag. Soms valt er wat te regelen met het mannetje.

• Je kunt ook kamperen op het basecamp (als je eigen spullen hebt), maar ook dan geldt weer: tot het basecamp gratis en daarna veel betalen.

Tingri
Een klein dorpje waar het wel leuk is om een halve dag door te brengen. Er is niet echt iets te doen, maar je kunt hier wel het dorpsleven opsnuiven en wandelen in de omgeving.

• Het Himalaya Hotel is prima (erg basic, maar kost ook maar 20Y) en wordt gerund door een aardige familie die aan de straatkant ook een reataurant annex shop beheren. Het eten hier is goed en goedkoop.

• Geen douches, geen email

Nyalam
De laatste plaats voor de grensplaats en absoluut niet de moeite waard. Een smerig rotdorp. Beter is om ergens ervoor of erna te verblijven. Net voor Nyalam heb je op een hoge pas een geweldig uit zicht over de himalyarange (als het helder is).

Zhangmu
Deze grensplaats met Nepal bruist van leven. Het stadje komt om in de trucks en de winkeltjes. Behalve Tibetanen zie je hier ook weer veel chinezen, maar ook Indiers en Nepali. Toch is er verder niet veel te beleven. We zijn helemaal mee gereist tot aan de grens, vanwege de mooie scenery. De scnery is wel aardig, maar Zhangmu ligt veel lager en heeft net als Nepal een moeson in de zomer. Dan ziet het er niet vrolijk uit in Zhangmu.
De tocht van Nyalam naar Zhangmu is wel heel mooi, door een enorme kloof rijdt je naar beneden, maar vaak hangen hier veel wolken die het uitzicht belemmeren.

Kosten

In Tibet betaal je gewoon met de Chinese Yuan. Tibet is niet goedkoop. De voornaamste redenen hiervoor zijn dat het duur is om er binnen te komen (zo wil China bezoek aan Tibet afremmen) en dat je eigen vervoer moet huren om een een redelijke tijd een aantal dingen te kunnen zien. Het scheelt in de toegangsprijs als je overland komt en als je het dan ook nog illegaal doet. Je kunt dan voor 500-700 Y van in Lhasa komen. Als je legaal via CITS gaat, dan kost het 1680 Y. Vanuit Chengdu vliegend moet je nog veel meer neertellen.

De kosten voor een gemiddelde overnachting liggen tussen 30 en de 40 Y per persoon. Soms heb je daarvoor een tweepersoonskamer, maar meestal een dorm van 3 tot 6 bedden. Douches zijn altijd gemeenschappelijk voor deze prijzen, als er al douches zijn en als deze dan warm water hebben.... De entreeprijzen voor kloosters zijn meestaal 30 Yuan en andere toegangsprijzen liggen ook rond deze koers. Eten is heel wisselend, in primitieve restaurantjes eet je voor 10 Y of minder per persoon en in Lhasa kun je al best luxe eten voor 40 Y per persoon. Een jeeptour van 9 dagen kost rond de 7000 Y (alleen jeep, chauffeur en benzine).

In Lhasa kun je niet pinnen, maar wel travellercheques wisselen en zelfs creditcard opnames doen (4%). Er zijn wel beperkte openingsuren voor deze transacties. Er is ook een zwarte markt voor contante dollars, maar die hebben we niet uitgeprobeerd. In Shigatse kun je ook wisselen. In kleine dorpen onderweg acht ik de kans nihil.

Veiligheid

Met de veiligheid is het naar ons idee prima gesteld in Tibet. In elk geval in de delen waar wij gereisd hebben. Je kunt in het donker over straat zonder problemen. Mensen doen niet vervelend tegen je en we hebben ook geen verhalen gehoord over gestolen spullen.

Veiligheid op deze wegen is misschien wat minder, door de slechte wegen en de afwezigheid van verlichting zijn er wel eens jeeps die een ongeluk krijgen. Als je dat ergens slecht uitkomt, is dat midden in Tibet, waar geen noemenswaardige medische hulp voor handen is.

Tips en Wetenswaardigheden

Jeeptours
Als je een beperkte tijd hebt en toch veel wilt zien, is een jeeptour eigenlijk de beste optie. Dit is vanzelfsprekend niet goedkoop. Wij hebben het een en ander geregeld bij het reisburootje dat op de hoek zit bij Tashi 1. Dat is ons goed bevallen. Het is altijd slim op wat rond te shoppen, want de reisburootjes zijn talrijk en de prijzen verschillen nogal. Als je een betere auto wilt en een goede gids, vraag naar Rene die werkt in het reisburo bij het Yakhotel. Ga je voor low budget dan neem je geen gids. Een goede gids kan een toevoeging zijn, niet alleen voor de uitleg in het algemeen, maar ook voor de communicatie met de chauffeur. 9 Dagen met gids bij Rene kost 10.500 Y en 9 dagen zonder gids bij ons reisburo kost 7100 Y.

Als je een jeep huurt, laat dan een contractje opstellen (meestal gebeurd dat sowieso wel). Als puntje bij paaltje komt, werkt het ook niet altijd, maar dan heb je in elk geval iets. Een aanbetaling bij het sluiten van de deal is normaal en de rest van het geld vlak voor vertrek als ze de auto en de chauffeur laten zien. Belangrijk:

• Check of de 4WD ook daadwerkelijk een 4D is (een extra versnellingspook en 4WD uitleg op het dashbord betekent niet per definitie dat de 4WD ook werkt).

• Vraag of ze een schop meenemen. Vaak raak je vast in de modder en ze hebben helemaal niets bij zich om eruit te komen.

Als je tot aan de grens met Nepal wilt en daarna mee terug naar Lhasa, dan is de correcte prijs daarvoor 150 Y per persoon. Dit kan in twee dagen, mits het mee zit met auto en wegen.

De meeste jeeps zijn comfortabel met 4 personen, goed te doen met 5 personen en afzien met zes personen (tenzij er nog en zitje in de achterbak is, maar dan kun je beperkt bagage meenemen). Als je een groepje vormt moet je deze aantallen in gedachte nemen (de gids is gewoon een extra persoon).

Een veel bereisde route is die van Lhasa naar de Nepalese grens (hebben wij ook gedaan). Meestal luiden de bestemmingen als volgt: Yamdro-tso meer, Gyantse, Shigatse, Sakya (Latse), Rongbuk, Mount Everest Basecamp, Tingri en Zhangmu. Ze bieden deze route al aan voor 6 dagen, gemiddeld voor 7 en wij hebben er 9 dagen over gedaan. En toch hebben ook wij heel veel in de auto gezeten. Met name in augustus en september regent het veel en zijn de wegen erg slecht. Dit betekent veel vertraging. De weg naar Sakya is soms helemaal weg (daarom hebben we onderweg Sakya moeten schrappen uit de planning). Als je er zeker van wilt zijn de Everest zonder wolken te willen zien, moet je er meer dan 1 middag voor uittrekken. Ze vertellen van te voren niet hoe slecht de wegen zijn en soms is het ook wel heel moeilijk in te schatten. Maar als je onderweg stukken wilt lopen en dingen wilt bekijken, is 9 dagen eigenlijk wel noodzakelijk.

Andere routes die veel met een jeep wordt gedaan is naar Nam-tso meer (drie dagen) en naar Mount Kailash (20 dagen?). Dit hebben wij niet gedaan, dus daar weet ik ook geen prijzen van.

Openbaar vervoer/liften
Het enige openbaar vervoer dat beschikbaar is gaat voornamelijk in en rond Lhasa en Shigatse. Kloosters in de buurt van Lhasa kun je prima doen met een busje. Ook naar Shigatse rijdt een reguliere bus. Gyantse wordt al wat moeilijker, dan moet de eerst naar Shigatse en vanuit daar naar Gyantse. Vanuit Shigatse gaat er ook nog een bus naar Latse, maar zeker in de maanden dat de wegen slecht zijn, valt het niet mee voor de bus. Vaak moet je stukken lopen of staat er aan de andere kant van een modderstuk een andere bus. Verder moet je alles liftend doen. Dit komt er eigenlijk op neer dat je met trucks mee rijdt (want verder rijden er alleen jeeps en die zitten in princiepe altijd vol). Meestal moet je voor de lifts met de trucks wel betalen. Probeer als het kan in de cabine te mogen zitten (met een volle truck logisch, bij een lege moet je soms achterin en dat schijnt vreselijk te zijn). Ook trucks zitten vaak vast (soms meerdere dagen) en jij dus ook (tenzij je een nieuwe lift regelt). Warme kleding, genoeg eten en drinken en eventueel kampeerspullen zijn aan te raden. Soms moet je 's nachts een deel lopend af leggen, als er een checkpoint is en je hebt geen permit. Het schijnt niet heel moeilijk te zijn om liften te krijgen op de doorgaande routes, maar een lift naar iets als Yamdro-tso is wel lastig.

Hoogteziekte
Het is geen grap, iedereen heeft er in min of meerdere mate last van. Zelf zijn wij zeer geleidelijk omhoog gegaan. Wij hadden last van hoofdpijn, slapeloosheid, vermoeidheid en uitdroging (je moet heel veel plassen). We hebben zes dagen in Lhasa gezeten en konden maximaal 1 activiteit per dag aan.

Onderweg zijn we veel mensen tegenkomen met veel ergere problemen. Naast het bovenstaande ook duizeligheid en dagenlang overgeven. Met name mensen die uit Kathmandu kwamen en twee dagen later in het Mount Everest Basecamp zaten. Bij 1 op de 2 mensen gaat dit niet goed! Sommigen slikken pillen, maar aangezien die ook de symptomen onderdrukken is het dubieus of je dat wel moet doen. De enige oplossing is zo snel mogelijk naar lagere gebieden te gaan. Iedereen kan het krijgen, het heeft niets met je conditie te maken. Ook sommige geoefende sporters en bergbeklimmers die wij tegnkwamen hadden er last van (en nooit eerder gehad).

Kopen tickets

Als je in Lhasa vliegtickets wilt kopen, dan gaat dat het snelst via een reisburo. Ze rekenen echter wel commissie. Je kunt het zelf regelen, bij het CAAC kantoor (vlakbij Potala). Dit kost je wel een halve dag, vanwege de voordringende mensen en de onbegrijpelijke bureaucratische procedures. Ook moet je vasthoudend zijn en het liefst al wat informatie hebben over beschikbare routes, want ze willen niet alles even graag aan je verkopen. Tickets Lhasa uit kun je bij een reisburo wel regelen, maar aansluitende vluchten alleen bij het CAAC. Andere internationale vluchten dan naar Kathmandu kun je niet kopen in Lhasa.

PSB/Permits
Hoewel Het permitklimaat wel iets soepeler is geworden heb je nog steeds permits nodig. Als een jeeptour boekt worden de voor geregeld. kunt Ook reisburo vragen om permit te regelen. dan moet meer betalen Maar gaat soepeler. blijft echter individuen moeilijk krijgen. Sommige delen kun zonder. Everest er echt nodig (veel checkpoints) en Kailash ook. op Friendship Highway rechtstreeks naar Nepal geen andere doorgaande routes waar hebt checkpoint soms nachts lopend omzeilen.

De PSB in Shigatse is nog steeds soepeler dan die in Lhasa. In Shigatse kun je voor 50 Y een permit naar Kailash krijgen. De PSB in Lhasa doet geen Visumverlengingen!!! Zit je krap in je tijd, haal er een in Chengdu of Xining. Een maand kost 100Y en die krijg je vrij gemakkelijk.

Wat wij niet hebben gedaan, maar wel gaaf schijnt te zijn

Er zijn een aantal trekking te doen in Tibet, waarvan de meeste redelijk in de buurt van Lhasa. Je kunt dit zelfstandig doen (als je kampeeruitrusting hebt). Maar toch is het vaak aan te raden om een gids te huren en eventueel yaks om je spullen (of jezelf) te dragen als het te zwaar wordt vanwege de hoogte. Niet in alle dorpen vindt men het even leuk als je daar kampeert, soms moet je echt buiten het dorp. Het verschilt natuurlijk per trekking hoe zwaar het is. Kailash is zo'n specifieke trekking. Rond de top duurt ongeveer drie dagen (je hebt kampeerspullen nodig geloof ik), de hele tocht vanuit Lhasa vaak 15-20 dagen.

Veel fietsers in Tibet, maar wees gewaarschuwd. De wegen zijn meestal heel slecht, de hoogte mat je af en de nachten zijn erg koud. Je doet dagen over een traject dat met de jeep een dag kost. Vaak kun je niet fietsen en moet je lopen. Veel mensen zien van het plan af, doen slechts een klein deel of huren extra materiaal (zoals een truck voor de fietsen en een jeep voor de mensen) voor slechte stukken.

In en uit Tibet

De Chinese overheid probeert nog steeds het bezoek aan Tibet af te remmen. Vandaar dat je officieel een permit moet kopen om Tibet binnen te komen. Voor de duidelijkheid: in Lhasa heb je geen permit nodig. Het is puur om Tibet binnen te komen. Tibet bezoeken kan vanuit enkele plaatsen legaal en vanuit enkele plaatsen illegaal. Als je legaal moet je eerst een groepje vormen, van minimaal 5 mensen. Bij je reis en je permit zit inbegrepen een tour voor de eerste drie dagen in Lhasa. Dit betekent dat er drie dagen een gids met je groepje mee gaat en dan ga je naar alle bezienswaardigheden in en rond Lhasa. Dit kan aardig zijn met een goede gids, maar de meesten spreken slecht engels en hebben er niet zo'n zin in (accomodatie en entreeprijzen zijn niet hierbij inbegrepen).

Als je legaal per vliegtuig naar Lhasa wilt, ga je via Chengdu en dat kost je ongeveer 3000Y. Als je legaal over land naar Lhasa wilt dan kan dan per bus vanuit Golmud (1680Y) of per jeeptour vanuit Nepal (geen idee van de prijs).

Illegaal kun je met de bus vanuit Golmud (ongeveer 2 dagen) of Xining (ongeveer 4 dagen), dit kost tussen de 500 en 700Y. Bij het treinstation in beide plaatsen staan al mannetjes die je aanspreken. Het is altijd een gok of het goed zal gaan of niet. Vanuit Golmud hebben wij he geregeld en de deal met het mannetje bij het station hebben wij uiteindelijk niet door laten gaan omdat we het niet vertrouwden. Je kunt ook zelf naar de plek in Golmud waar de bussen naar Lhasa verzamelen om het daar te regelen. De gouden tip is; regel goed hoe je voorbij het eerste checkpoint komt, ongeveer 20 km ten zuiden van Golmud. Wij zijn daar 's nachts voorbij gebracht door een minibusje en hebben een volle dag gewacht tot de reguliere sleeper naar Lhasa voorbij kwam. Anderen zijn in de kofferbak van een taxi voorbij het ckeckpoint gesmokkeld. Niets betalen voordat je voorbij dit punt bent en in de bus zit. Liefst ook nog een deel van het geld pas betalen in Lhasa. Consequentie als je wordt gepakt: illegaal geld kwijt (als je dat al hebt betaald), boete van 1000Y en verplicht legaal kaartje van 1680Y.

Het is ook mogelijk om door West Tibet te reizen vanuit of naar Kasgar. Als de wegen regelijk zijn (voor of na regentijd) moet je hier al snel 15 tot 20 dagen voor rekenen. Je moet dit tot/vanaf Shigatse allemaal liftend doen. Een kampeeruitrusting en veel eten en drinken is noodzakelijk.

top